زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

مهار غضب (قرآن)





در آیات قرآن به مؤمنان توصیه شده که خشم و غضب خود را کنترل کنند.


۱ - توانایی بر مهار غضب



قدرت و توانايى انسان بر مهار غضب خويش:
«... وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ ...؛... و خشم خود را فرو مى‌برند....»

۲ - پاداش مهار غضب‌



مهار خشم از سوى مؤمنان پرهيزكار، سبب بهره‌مندى آنان از پاداشهاى الهى:
«وَ سارِعُوا إِلى‌ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ‌ • الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ‌ • أُولئِكَ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ؛ و شتاب كنيد براى رسيدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتى كه وسعت آن، آسمانها و زمين است؛ و براى پرهيزگاران آماده شده است. همان كسانى كه در توانگرى و تنگدستى، انفاق مى‌كنند؛ و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از خطاى مردم درمى‌گذرند؛ و خدا نيكوكاران را دوست دارد چنين كسانى پاداششان آمرزش پروردگار است، و باغهايى بهشتى كه از پاى درختان آن، نهرها جارى است؛ جاودانه در آن مى‌مانند؛ و چه نيكو است پاداش عمل كنندگان!»

۲.۱ - بهشت‌


مهار غضب از سوى متّقین، موجب بهره‌مندى آنان از بهشت:
«وَ سارِعُوا إِلى‌ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ‌ • الَّذِينَ يُنْفِقُونَ‌ ... وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ ... • أُولئِكَ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ؛ و شتاب كنيد براى رسيدن به آمرزش پروردگارتان؛ و بهشتى كه وسعت آن، آسمانها و زمین است؛ و براى پرهيزگاران آماده شده است. همان كسانى كه انفاق مى‌كنند ... و خشم خود را فرو مى‌برند؛ ... چنين كسانى پاداششان آمرزش پروردگار است، و باغهايى بهشتى كه از پاى درختان آن، نهرها جارى است؛ جاودانه در آن مى‌مانند؛ و چه نيكو است پاداش عمل كنندگان!»

۲.۲ - مغفرت‌


مهار غضب از جانب پرهيزكاران، مايه بهره‌مندى آنان از مغفرت و آمرزش الهى:
«وَ سارِعُوا إِلى‌ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ‌ ... أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ‌ • ... الَّذِينَ يُنْفِقُونَ‌ ... وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ ... • أُولئِكَ جَزاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها وَ نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ؛ و شتاب كنيد براى رسيدن به آمرزش پروردگارتان؛ ... و براى پرهيزگاران آماده شده است. همان كسانى كه ... انفاق مى‌كنند؛ و خشم خود را فرو مى‌برند... چنين كسانى پاداششان آمرزش پروردگار است، و باغهايى بهشتى كه از پاى درختان آن، نهرها جارى است؛ جاودانه در آن مى‌مانند؛ و چه نيكو است پاداش عمل كنندگان!»

۳ - عوامل مهار غضب‌


عوامل مهار غضب‌ که در آیات قرآن ذکر شده‌اند عبارتند از:

۳.۱ - احسان‌


احسان، راهى براى فرو نشاندن خشم و غضب:
«... وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ‌ يُحِبُّ الْمُحْسِنِينَ؛... و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از خطاى مردم درمى‌گذرند؛ و خدا نيكوكاران را دوست دارد ....»

۳.۲ - تحريك عواطف‌


تحريك عواطف و محبّت مادرى، راهى براى فرو نشاندن خشم اهل غضب:
«وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى‌ إِلى‌ قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً ... وَ أَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ قالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَ كادُوا يَقْتُلُونَنِي‌ ... • وَ لَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ‌ ...؛و هنگامى كه موسی خشمگين و اندوهناك به سوى قوم خود بازگشت،... و سر برادر خود را گرفت و با عصبانيّت به سوى خود كشيد؛ برادرش گفت: فرزند مادرم! اين گروه، مرا در فشار گذاردند و ناتوان كردند؛ و نزديك بود مرا بكشند... هنگامى كه خشم موسى فرو نشست....»

۳.۳ - تقوا


تقوا، راهى براى فرو نشاندن غضب و گذشت از خطاهاى مردم:
«... أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقِينَ‌ • الَّذِينَ يُنْفِقُونَ فِي السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْكاظِمِينَ الْغَيْظَ وَ الْعافِينَ عَنِ النَّاسِ‌ ...؛ ... و براى پرهيزگاران آماده شده است. همان كسانى كه در توانگرى و تنگدستى، انفاق مى‌كنند؛ و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از خطاى مردم درمى‌گذرند....»

۳.۴ - توبه‌


توبه گوساله‌پرستان بنی‌اسرائیل، عامل تسكين موسى عليه‌السلام و فرو نشستن غضب وى:
«وَ لَمَّا رَجَعَ مُوسى‌ إِلى‌ قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً ... • وَ الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئاتِ ثُمَّ تابُوا ... • وَ لَمَّا سَكَتَ عَنْ مُوسَى الْغَضَبُ‌ ...؛و هنگامى كه موسى خشمگين و اندوهناك به سوى قوم خود بازگشت،... و كسانى كه گناه كردند، و بعد از آن توبه نمودند ... هنگامى كه خشم موسى فرو نشست ....»
تسكين غضب موسى عليه‌السلام پس از توبه گوساله‌پرستان‌ بود.

۳.۵ - عفو


عفو و گذشت از خطاى ديگران به هنگام خشم، راهى براى مهار و تسكين غضب:
«... وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ وَ أَبْقى‌ لِلَّذِينَ آمَنُوا ... • وَ الَّذِينَ يَجْتَنِبُونَ كَبائِرَ الْإِثْمِ وَ الْفَواحِشَ وَ إِذا ما غَضِبُوا هُمْ يَغْفِرُونَ؛ ... و آنچه نزد خداست براى كسانى كه ايمان آورده بهتر و پايدارتر است... همان كسانى كه از گناهان بزرگ و اعمال زشت اجتناب مى‌ورزند، و هنگامى كه خشمگين شوند عفو مى‌كنند.»

۴ - پانویس


 
۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۳.    
۳. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۶.    
۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۳.    
۶. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۷. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۶.    
۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۳.    
۹. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۱۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۶.    
۱۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۱۲. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۰.    
۱۳. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۱۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۳.    
۱۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.    
۱۶. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۰.    
۱۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۳.    
۱۸. اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۷۴۳.    
۲۰. شوری/سوره۴۲، آیه۳۶.    
۲۱. شوری/سوره۴۲، آیه۳۷.    


۵ - منبع


مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۱، ص۴۱۸، برگرفته از مقاله «مهار غضب».    


رده‌های این صفحه : خشم و غضب | کظم غیظ | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.